بعضی والدین به فرزندان خود می‌آموزند که همیشه باید به حرف افراد بزرگتر گوش کرد و همیشه حق با دیگران است اما در واقعیت، این نوع آموزش کاملاً نادرست است. کودکان باید یاد بگیرند که گاهی نیاز دارند به خواسته‌های دیگران “نه” بگویند. در غیر این صورت، آنها ممکن است به تسلیم شدن در برابر هر خواسته‌ای که آنها را آزار دهد تن دهند.
اگر نمی‌خواهید کودکان شما در آینده به علت ناتوانی در انجام مهارت نه گفتن، آسیب ببینند و اعتماد به نفس کمی داشته باشند، باید از همین امروز به آنها این مهارت ارزشمند را آموزش دهید.
«نه» گفتن اصولا کار سختی به شمار می‌آید و می‌دانیم هیچ‌کس از شنیدن پاسخ منفی خوشحال نمی‌شود؛ مخصوصا اگر مخاطب شما کودک باشد و قصد داشته باشید این کار را به‌صورت رو در رو با او انجام دهید. زیرا اغلب بچه‌ها در این مواقع التماس کرده، چانه می‌زنند و یا گریه می‌کنند. بنابراین بعضی از والدین ممکن است برای جلوگیری از جنگ و جدل با کودکان تسلیم شوند؛ عده‌ای نیز به علت ناراحت و ناامید کردن فرزندشان احساس گناه می‌کنند، اما والدین هوشمند و توانا می‌دانند که «نه» گفتن به کودکان گاهی اوقات ضروری است و به همین دلیل به هیچ عنوان تسلیم شرایط نمی‌شوند.
نه گفتن به کودک یکی از مسئولیت‌های مهم والدین است زیرا این کلمه دو حرفی درس مهمی راجع‌به موانع زندگی و نحوه کنار آمدن با آنها به کودکان می‌دهد. این‌گونه کودک شما یاد می‌گیرد که قرار نیست همیشه همه‌چیز را به‌دست‌آورد، اما چگونه به کودکمان نه بگوییم و مهارت پذیرش نه را در خود و فرزندانمان تقویت کنیم؟ در این مقاله قصد داریم تا به این پرسش پاسخ دهیم و شما را با طریقه صحیح «نه» گفتن آشنا کنیم. همراه ما باشید.
۱.در هنگام نه گفتن قاطع باشید
صریح و محکم «نه» بگویید. نیاز به فریاد کشیدن نیست، اما سعی کنید صدای خود را به اندازه‌ای بالا ببرید که کودک به طور واضح متوجه صحبت شما شود. فریاد زدن، تنها باعث میشود او احساس کند بالا بردن صدا کار بدی نیست. پس دقت کنید که در هنگام اعلام مخالفت، آرام و قاطع به نظر برسید و در زمان برقراری ارتباط چشمی هرگز به کودک نخندید و حالت چهره‌ی جدی داشته باشید.
از به‌کار بردن جملاتی که تاثیر نه گفتن را به حداقل می‌رساند و شانس مخالفت به کودک می‌دهد، استفاده نکنید. مانند «چطوره دیگه این کار رو انجام ندیم؟» این اشتباه است چون گفتن کلمه واقعی “نه” اهمیت دارد.
۲.هنگام رد خواسته کودک توضیح مختصری به او بدهید
از آنجایی که ممکن است پاسخ فرزندتان بعد از «نه» شنیدن این باشد که «چرا نمی‌تونم این کار رو انجام بدم؟»، بهتر است با دادن یک توضیح ساده و مختصر بدون ورود به جزئیات، بحث را خاتمه دهید. به عنوان مثال، اگر کودک قبل از شام یک آب‌نبات می‌خواهد، به او بگویید: «نه. اگر الان یه آب‌نبات داشته باشی دیگه نمی‌تونی شام بخوری» یا اگر کودک می‌خواهد با یک جسم شکستنی بازی کند، بهتر است بگویید: «نه. تو نمی‌تونی با این بازی کنی، چون این برای من خیلی مهمه و اگر بشکنه واقعا ناراحت می‌شم.» ارائه یک توضیح مختصر می‌تواند به آنها کمک کند تا دلیل «نه» گفتن شما را متوجه شوند و آن را راحت‌تر بپذیرند.
اگر کودک اعتراض کرد، به صحبت‌هایش گوش دهید. احساس خوب شنیده شدن در کودک می‌تواند سبب شود در آینده بهتر از قوانین پیروی کند، اما به یاد داشته باشید که هرگز نباید از تصمیم خود منصرف شوید. پس ثابت قدم باشید و اگر کودک همچنان پافشاری کرد با گفتن جمله‌ی «صحبت درباره‌ی این موضوع تمام شده است» بحث را خاتمه دهید.
۳.هنگام نه گفتن به کودک گریه او را نادیده بگیرید
این طبیعی است که کودک از شنیدن کلمه «نه» لذت نبرد و امتناع شما، بیشتر سبب لجبازی و گریه او شود. سعی کنید تحت تاثیر ناراحتی و گریه فرزندتان قرار نگیرید، زیرا او به زودی این موضوع را می‌پذیرد و آرام میشود. اگر در این زمینه نیاز به کمک دارید پیشنهاد می‌کنیم مقاله «با کودک لجباز چه کنیم؟» را مطالعه کنید.
اگر کودک شروع به صحبت با شما کرد، بهتر است بگویید: « این موضوع دیگه برای من تموم شده و من دوست ندارم در موردش صحبتی کنم.» با این کار کودک متوجه میشود که قرار نیست شما را تحت تاثیر خودش قرار دهد.
۴.در زمان نه گفتن،کمی فضا به کودک بدهید
اگر کودک شروع به بدعنقی کرد، نگذارید مهر و عاطفه مادریتان باعث شود تا از موضع خود کوتاه بیایید. فرزند شما برای اینکه با شوک «نه» شنیدن کنار بیاید، نیاز به فضا و زمان دارد. پس به او اجازه بدهید به اتاقش یا جای دیگری در خانه برود و به تنهایی گریه کند.
هرگز به دنبال کودک ندوید و عصبانیت او را تشدید نکنید. ممکن است آرام شدن او چند دقیقه تا یک ساعت طول بکشد، خوب است که از او بخواهید در این مدت از تکنیک‌های آرامش‌بخش مناسب استفاده کند و پس از کنار آمدن با “نه” شما به سراغتان بیاید.
۵.از «نه» گفتن غافل نشوید و به آن پایبند باشید
به «نه» خود پایبند باشید و به دستور خود عمل کنید! این مهم‌ترین نکته و قانون در این مقاله است. تردید و یا تغییر نظر می‌تواند سبب بی ارزش شمردن حرف‌هایتان در آینده برای کودک شود.
برای مثال، اگر کودک بخواهد شب بعد برای شام آب‌نبات بخورد، بگویید: «دیشب چی گفتم؟ «جواب من همچنان «نه» است و همیشه «نه» می‌مونه.» اگر تسلیم شوید و هر چند وقت یکبار «بله» بگویید، فرزندتان یاد می‌گیرد که گاهی اوقات پاسخ «بله» هم خواهد گرفت و به این ترتیب او بارها و بارها از شما سؤال می‌پرسد.
۶.بگذارید کودک بداند رفتار او عواقبی دارد
بگذارید کودک متوجه عواقب رفتارش شود. اگر از «نه» شما اطاعت نکرد و در نهایت کار خودش را انجام داد، او را به خاطر عملش سرزنش کنید. این کار به او می‌آموزد که اعمالش عواقبی دارد و هرگز نباید نافرمانی را ساده بگیرد. علاوه بر این این کار به آموزش مسئولیت‌پذیری به کودک نیز کمک می‌کند.
به عنوان مثال، شاید کودک تصمیم بگیرد با وجود «نه» شما با وسیله شخصی‌تان بازی کند و آن را بشکند. در این صورت حتما ناراحتی خود را به او نشان دهید و احساساتتان را از او مخفی نکنید.
۷.هنگام نه گفتن،انتظارات خود را با کودک مطرح کنید
با کودک صحبت کنید و به صورت واضح و محکم انتظارات خود را بیان کنید تا او بتواند رفتارهای خود را بهبود ببخشد. کودک باید بداند خط قرمزهای شما چه چیزهایی است و به آنها نزدیک نشود.
به عنوان مثال، ممکن است به کودکی که یکی از وسایل شخصی شما را شکسته است بگویید: «انتظار دارم قبل از اینکه به وسایل شخصی من دست بزنی یا قبل از رفتن به اتاقم از من اجازه بگیری و وقتی جواب “نه” می‌شنوی به من احترام بذاری و این مسئله رو قبول کنی»
شما می‌توانید با یادآوری کارهایی که فرزندتان با انجام دادن آنها می‌تواند امتیازات از دست رفته را بازگرداند به او انگیزه جبران بدهید.
۸.هنگام نه گفتن آرامش خود را حفظ کنید
اگر با خشم و ناامیدی به اقدامات یا اعتراض فرزندتان واکنش نشان دهید، فقط ارزش و اعتبار حرف خود را زیر سوال می‌برید. پس اگر احساس کردید خونسردی خود را از دست داده‌اید، بهتر است سکوت کنید. اگر کودک شما در زمان روبرو شدن یا نه شما بیش از حد خشمگین و عصبانی میشود بهتر است علت آن را بررسی کنید. گاهی با شناسایی علت و یک اقدام کوچک می‌توان به آرام کردن کودک و پذیرش نه توسط او کمک کرد. برای مطالعه بیشتر در این مورد می‌توانید به مقاله «علت پرخاشگری کودکان» مراجعه کنید.
بعضی از مواقع، کودک تنها براساس انگیزه ذاتی خود رفتارهایی را انجام می‌دهد که مطابق میل ما نیست. در این مواقع به‌جای عصبانیت، بهتر است حواس او را با چیزهای دیگر پرت کنید. برای مثال، اگر در یک فروشگاه اسباب‌بازی هستید و نمی‌خواهید وسیله‌ی خاصی برای او بگیرید، می‌توانید با چیزی شبیه به «هی، اون توپ باحال اونجا رو ببین» ذهن او را درگیر مسئله‌ی دیگری کنید.
۹ .قوانین ایجاد کنید و آنها را به کودک اطلاع دهید
فرزندتان را زودتر و به محض اینکه توانست تفاوت بین بله و نه را تشخیص دهد، از قوانین و مقررات خود آگاه کنید. در این صورت وقتی‌که اجازه انجام کاری را ندارد، تعجب نمی‌کند و نتیجه را می‌پذیرد. بگذارید فرزندتان ارزش کلمه‌ی “نه” را یاد بگیرد.
سعی کنید قوانین را ساده و واضح بیان کنید برای مثال می توانید بگویید:
ما سه تا قانون برای قبل از شام داریم
- شیرینی و شکلات قبل از شام ممنوعه.
- دستامون رو قبل از شام می‌‌شوریم.
- تو چیدن میز کمک می‌کنیم.
۱۰.محدودیت‌ها را در طول زمان تغییر دهید
با بزرگ شدن کودک، محدودیت‌ها و قوانین نیز باید متناسب با سن او تنظیم گردند. حتی ممکن است برای کودکان بزرگتر نیاز باشد محدودیت‌های جدیدتری در مورد منع رفت و آمد، یا یک قانون جدید در مورد خوابیدن در نظر گرفته شود (مانند زیاد کردن زمان بیدار ماندن کودک از ۸ به ۹ شب). در سنین بالاتر با کودک درباره منطق خود بحث و گفت‌وگو کنید و قوانین و محدودیت‌ها را با جزئیات بیشتری برایش شرح دهید. ممکن است همچنان در صورت لزوم «نه» بگویید، اما زمینه بیشتری برای استدلال خود فراهم کرده‌اید. به طور کلی محدودیت‌ها و قوانینی را طوری تنظیم کنید که به رشد فکری کودک کمک کند.
۱۱.سازش را در نظر بگیرید، اما بر اساس شرایط خود
کودک، با توجه به سن و شخصیت‌اش ممکن است برای راضی کردن و تغییر نظر به شما مراجعه کند؛ پس به سادگی تسلیم نشوید یا سازش نکنید! بهتر است بر اساس شرایط خود تصمیم بگیرید که در مورد یک قانون یا محدودیت کوتاه بیایید و با کودک سازش منطقی داشته باشید یا همچنان به قانون پایبند بمانید.
برای مثال، ممکن است نخواهید در مورد خوردن آب‌نبات قبل از شام کوتاه بیایید. اما امکان دارد به او اجازه دهید که در اوایل روز آب‌نبات را به عنوان میان وعده بخورد. این به کودک اجازه می‌دهد بدون اینکه شامش را خراب کند، خوراکی خود را هم بخورد. “نه” شما همچنان پابرجاست، اما کودک نیز تا حدودی به آنچه می‌خواهد می‌رسد.
الگو باشید و مهارت پذیرش نه را در خود تقویت کنید
مهم‌ترین نکته‌ای که در آخر باید بدانید این است که والدینی می‌توانند یک مفهوم را به فرزندشان آموزش بدهند که خود درک درستی از آن داشته باشند. اگر به عنوان بزرگسال بتوانید «نه» گفتن را از دیگران بپذیرید و درک کنید که قرار نیست همه چیز مطابق میل شما باشد، آن زمان می‌توانید متوجه ارزش «نه» گفتن شده و به کودک خود نیز «نه» بگویید.
